واقعه ی کربلا و بازنمایی عملکرد گفتمان حاکم در تاریخ نگاری ابومخنف

Authors

حسن حضرتی

لیلا نجفیان رضوی

abstract

چکیده شرح مفصلِ جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین(ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگی های تاریخ نگاری ابومخنف است. اگرچه برخی پژوهشگران، جایگاه ابومخنف و اثر او در تاریخ نگاری اسلامی را مورد بررسی قرار داده اند، اما در مقاله ی حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریه ی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوه ی بازتاب کوشش-های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعه ی کربلا مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس بررسی انجام شده، استفاده ی گفتمان حاکم از برجسته سازی و حاشیه رانی، چه در بُعد نرم افزاری (نامه ها و سخنرانی ها) و چه در بُعد سخت افزاری (تهدید، ایجاد خفقان و استفاده از نیروی نظامی تا حذف فیزیکی مخالفان با استفاده از مداخلات هژمونیک)، در متن تولیدیِ ابومخنف بازنمایی شده است. او همچنین شیوه های مشروعیت سازی گفتمان حاکم و بهره گیری از روش های مختلف؛ از دروغ گویی، عوام فریبی و تطمیع بزرگان تا غیریت سازی و تأکید بر اطاعت از حاکمیت و دین محوری برای حفظ اقتدار این گفتمان را در اثر خود بازتاب داده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واقعه‌ی کربلا و بازنمایی عملکرد گفتمان حاکم در تاریخ‌نگاری ابومخنف

چکیده شرح مفصلِ جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین(ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری ابومخنف است. اگرچه برخی پژوهشگران، جایگاه ابومخنف و اثر او در تاریخ‌نگاری اسلامی را مورد بررسی قرار داده‌اند، اما در مقاله‌ی حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریه‌ی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوه‌ی بازتاب کوشش-های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعه‌ی کربلا مورد توجه قرار گرفته‌است...

full text

شاخصه های تاریخ نگاری فاطمیان در گفتمان تاریخ نگاری اسلامی

تحقیق دربارة تاریخ­نگاری اسماعیلیان به دلیل ازمیان‌رفتن حجم قابل‌توجهی از آثار آنان، در میان پژوهشگران این حوزه از اقبال کمتری برخوردار بوده است. با بررسی معدود آثارِ باقی­مانده از مورخان اسماعیلی­مذهب و بازسازی تصویری کلی از آثار مفقودشدة آنان براساس منابع دیگر، پژوهش در تاریخ­نگاری این فرقه تا حدودی امکان­پذیر می­گردد. اهمیّت این پژوهش به این علت است که تاریخ­نگاری اسماعیلیان از منظر فاعلیّتِ...

full text

سنخ شناسی وتبیین تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا

در فاصل? زمانی قرن چهارم تا دهم ه‍. ق، در منطق? وسیعی که به عنوان جغرافیای فرهنگی ایران شناخته شده و مهم ترین شاخص? آن، رواج زبان فارسی بود، نگاشته ها و سروده های فراوانی دربار? واقع? کربلا پدیدار شد که هر یک به گونه ای، به ثبت یا انعکاس رویداد مذکور پرداخته بودند. این تعدد و تنوع نگارشی، به شکل گیری گفتمان های چندگانه ای در گزارش واقع? کربلا انجامید که مهم ترین آنها، چهار گفتمان تاریخی عاطفی، ...

15 صفحه اول

مقایسه ی تاریخ نگاری اقبال و پیرنیا

تاریخ نویسی در ایران تقریباً تا یک قرن و نیم پیش و تا قبل از آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن جدید غرب تقریباً بر یک روال قرار داشت. هر چند هر از گاهی مورخی مانند بیهقی و دیگران از نظر واقعه‌یابی و واقع‌بینی روش نقد علمی درست تری به کار بردند اما بیشتر مورخان براساس سنت قبلی به واقعه نویسی به روایت مورخان قبلی پرداختن به هر حال شاید بتوان این گونه تصور نمود که یا سنت تاریخ نویسی بر همان روال بوده ...

full text

بازتاب قیام کربلا در تاریخ نگاری شام و عراق

در سال شصت هجری با روی کار آمدن یزید، جامعه اسلامی دچار دگرگونی هایی در ارزش ها و سنّت نبوی شد. همین امر سبب گردید تا امام حسین (ع) با هدف امر به معروف و نهی از منکر و احیای سیره جدشان، پیامبر (ص)، علیه حاکم جور زمانه قیام کند. واقعه کربلا به طرق مختلف در کتاب های مورّخان شامی و عراقی بازتاب یافته است .مورّخان هر یک از این مکاتب براساس عقاید سیاسی و مذهبی خویش، و سلایق و سیاست حکومتِ وقت، گزارش های...

15 صفحه اول

فهم وتحلیل روایات تأویل آیه «کهیعص» به واقعه کربلا

از جمله آیات متشابه قرآن کریم، آیات فواتح برخی سور، معروف به حروف مقطعه­ هستند. یکی از آن­ها، آیه­ی «کهیعص» در ابتدای سوره مبارکه مریم است. در برخی احادیث مندرج در کتب روایی امامیه، پیرامون این آیه، تأویلی ارائه شده است که آن را با امام حسین (ع) و حادثه­ی کربلا انطباق می­دهد. پرسش اساسی این است که با عنایت به فهم این حدیث، این تأویل آیه تا چه حد مورد اعتماد است؟ در این مقاله تلاش شده است با بهر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
تاریخ اسلام و ایران

Publisher: دانشگاه الزهرا

ISSN 885X-2008

volume 25

issue 26 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023